Δήμος Ζωγράφου - Ιστορικό

 Ανατολικά της Αθήνας, η περιοχή μεταξύ των ποταμών Ιλισού και Ηριδανού (ή ότι έχει απομείνει σήμερα) και του βουνού Υμηττού, από την Καισαριανή μέχρι το Γουδή, παρουσιάζει, ως προς το έδαφός της κυματοειδή μορφή, πριν δε από το 1800 ονομαζόταν Καμπούνια. Κατά το 1809, σε αγοραπωλησίες της Μονής Πετράκη, βλέπουμε να ονομάζεται η περιοχή Καπόνια ή Κουπόνια.

Την αρχική ονομασία, Καμπούνια, την έδωσαν προφανώς στην περιοχή ναυτικοί από τα νησιά του Αργοσαρωνικού, επειδή η μορφολογία του εδάφους τους θύμιζε φουρτουνιασμένη θάλασσα, όταν το καμπούνι του πλοίου τους ανεβοκατέβαινε στα κύματα.

Ερχόμενοι στα δικά μας τώρα, ο Κωνσταντίνος Ζωγράφος γεννήθηκε το 1796, με καταγωγή από τα Καλάβρυτα. Σπούδασε ιατρική και υπήρξε βουλευτής. Ανήλθε ακόμα περισσότερο πολιτικά και οικονομικά μετά το γάμο του με την κόρη του πάμπλουτου Μ. Σούτσου το 1835, υπήρξε δε ο πρώτος Έλληνας πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη. Όταν επέστρεψε στην Αθήνα, το 1830, άρχιζε να αγοράζει μεγάλα οικόπεδα στην Αθήνα. Πέθανε το 1856.

Ο απόγονός του Ιωάννης Ζωγράφος, καθηγητής Δημοσιονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αγοράζει μία μεγάλη έκταση πάνω από 500 στρέμματα στη σημερινή περιοχή Ζωγράφου κι άρχισε να κτίζει σπίτια, τα οποία πουλούσε. Την ίδια εποχή η οικογένεια Ζωγράφου δημιουργεί το πρώτο μονοθέσιο Δημοτικό σχολείο διαστάσεων 4Χ8 μέτρων. Επίσης, την ίδια εποχή ανεγέρθη ο πρώτος ναός του Αγίου Θεράποντα στη θέση που βρίσκεται σήμερα.

Το 1925 υπήρχαν πολύ λίγα σπίτια. Η σημερινή λεωφόρος Παπάγου ήταν ένας απλός χαραγμένος καρόδρομος. Δεξιά του υπήρχαν σταροχώραφα και αριστερά αμπελώνες. Το πρώτο μεταφορικό μέσο ήταν ένα ταξί, αργότερα ήρθε το πρώτο λεωφορείο 15 θέσεων.

Ο μικρός οικισμός που είχε δημιουργηθεί, αριθμεί περίπου 100 σπίτια. Έτσι, το 1929 με υπογραφή του Κουντουριώτη, αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητη Κοινότητα. Η νεοσυσταθείσα Κοινότητα παίρνει το όνομά της από το επίθετο της οικογένειας Ζωγράφου. Το αρχικό όμως επώνυμο της οικογενείας Ζωγράφου ήταν Μαυρονικόλας, αλλά στα μέσα του 18^ου αιώνα ένα μέλος της έγινε αγιογράφος και το άλλαξε σε Ζωγράφος (βλέπε ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, Τόμος 4, σελίς 29, ΑΘΗΝΑ 1985). Ο γιος του Ιωάννη Ζωγράφου, Σωτήριος Ι. Ζωγράφου χρημάτισε Κοινοτάρχης για όλα τα χρόνια που υπήρχε η Κοινότητα, δηλαδή από το 1929 έως το 1947, διότι το 1947 έγινε Δήμος.

 Το 1930 ο μεγάλος πολιτικός Ελευθέριος Βενιζέλος, θεμελιώνει το 1^ο Ζωγράφειο Δημοτικό σχολείο. Βρισκόταν στην ίδια θέση, απέναντι του Ναού του Αγίου Θεράποντα, εκεί που και σήμερα βρίσκονται τα Δημοτικά σχολεία της περιοχής. Μία δε από τις σχολικές αίθουσες, ήταν και τα γραφεία της νεοσύστατης τότε Κοινότητας Ζωγράφου.

Οι μεγάλοι κτηματίες της περιοχής έχοντας αγοράσει ένα από τα καλύτερα κομμάτια της Αθήνας με το ωραίο κλίμα, την αμφιθεατρική θέση της περιοχής (από τους λόφους της έβλεπες μέχρι το Φάληρο και τον Πειραιά), με υπόγεια νερά από τον Υμηττό, έχτισαν τις βίλες τους στις πλαγιές των λόφων και αργότερα τους ακολούθησαν γνωστές προσωπικότητες για να χτιστούν αντίστοιχης ομορφιάς βίλες. Εκτός από την εντυπωσιακή βίλα Ζωγράφου (που τόσος θόρυβος γίνεται αυτές τις ημέρες), έχουμε τη βίλα Βοναπάρτη (που στεγάζει σήμερα το Συμβουλευτικό Κέντρο Οικογενειών), τη βίλα Βουτυρά (σήμερα Πνευματικό Κέντρο), τη βίλα της μεγαλύτερης ίσως ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη (σήμερα φιλοξενεί πολιτιστικές δραστηριότητες του Δήμου), την οικία του μεγάλου ζωγράφου Γεωργίου Γουναρόπουλου (σήμερα Μουσείο και Πινακοθήκη).

Σιγά-σιγά η Κοινότητα Ζωγράφου μεγαλώνει και εκτός από τις περιοχές Ζωγράφου και Γουδή, συμπεριλαμβάνονται στα όρια της Κοινότητας το 1935, τα Κουπόνια και η περιοχή του φυτωρίου του Υπουργείου Γεωργίας, τα σημερινά Άνω Ιλίσια.

Η Κοινότητα Ζωγράφου έχει πια μεγαλώσει και το 1948 αναγνωρίζεται ως Δήμος Ζωγράφου περιλαμβάνοντας τα Άνω Ιλίσια, του Ζωγράφου και το Γουδή.

   Δυστυχώς όμως η οικογένεια Ζωγράφου αδιαφόρησε για τη σωστή οικιστική ανάπτυξη της πόλης, στην οποία και η ίδια ζούσε. Χώρισαν τα κτήματά τους σε μικρά οικόπεδα «εκτός σχεδίου», χτίζοντας μικρά σπίτια τα οποία πουλούσαν με δόσεις για να χαρακτηρίσουν την περιοχή τους οικισμό, όλα εκτός σχεδίου και αυθαίρετα, δημιουργώντας δε όσο πιο λίγους, στενούς δρόμους και μικρές πλατείες μπορούσαν. Αυτός είναι και ο λόγος που σήμερα έχουμε το θλιβερό προνόμια των πολύ στενών δρόμων στο Δήμο μας και των ελαχίστων κοινοχρήστων χώρων πρασίνου για περίπατο και άλλες δραστηριότητες.

Σήμερα, ο Δήμος Ζωγράφου είναι πληθυσμιακά ένας από τους μεγαλύτερους Δήμους της χώρας μας (μέσα στους 20 πρώτους), χωρίς όμως αυτό να συνοδεύεται από αντίστοιχα μεγάλη έκταση. Στατιστικά  στο Δήμο Ζωγράφου κατοικούν πάνω από 150.000 άνθρωποι με ότι αυτό συνεπάγεται, π.χ. προβλήματα κυκλοφοριακά, στάθμευσης, ύπαρξης ελαχίστων χώρων άθλησης και περιπάτου (όπως είπαμε), υπερβολικά μεγάλη και πυκνή ανοικοδόμηση κλπ.

Υπάρχει όμως το πλεονέκτημα της άμεσης γειτνίασης με τον Υμηττό, που όντως περιορίζει σημαντικά τη μόλυνση της ατμόσφαιρας. Πάντως, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί πια να θεωρηθεί προάστιο των Αθηνών, μια και η απόσταση από το Σύνταγμα είναι μόλις 2,5 χιλιόμετρα. Πρακτικά είναι Αθήνα.

Επίσης, έχει καταγραφεί μέσω ειδικών μελετών και δημοσκοπήσεων ότι ο Δήμος μας έχει ένα από τους υψηλότερους πανελληνίως δείκτη όσον αφορά το μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων του. Αυτό βέβαια οφείλεται στην ύπαρξη της Πανεπιστημιούπολης και της Πολυτεχνειούπολης στα όρια της πόλης μας.

Επιπλέον, θετικό γεγονός είναι ότι σε πάρα πολύ μικρή απόσταση βρίσκονται 7 μεγάλα νοσοκομεία με ότι αυτό σημαίνει για όλες τις οικογένειες.